عبور کشور از شرایط تحریمی و ورود به دوره جدید پساتحریم پیش نیازهای خود را می طبد که از جمله این پیش نیازها فراهم آمدن منابع مالی و در کنار آن مواد اولیه تولید است. در این راستا بورس کالای ایران را به عنوان یکی از مهمترین بازارها برای تأمین مواد اولیه تولید می شناسیم. این بازار به رغم همه ناملایمات به خصوص در دو سال گذشته که در راستای خروج برخی محصولات از گروه پتروشیمی ها شاهد آن بودیم اما یکی از شفاف ترین بازارها در اقتصاد ایران محسوب می شود که توانسته نیازهای جدی بخش تولید را فراهم کند. در این رابطه با حامد سلطانی نژاد، مدیرعامل بورس کالای ایران گفتگویی کردیم که در ادامه آن را می خوانید:

با توجه به رفع تحریم ها، بورس کالا ظرفیت زیادی برای تامین بازار مواد اولیه کشور  اعم از محصولات پتروشیمی، فولادی، فلزی و.... می تواند داشته باشد، ارزیابی کلی شما از این موضوع چیست؟ چه برنامه هایی  برای دوره پساتحریم در نظر دارید؟

بورس کالای ایران از ابتدای را‌ه اندازی،  یک بستر مناسب برای مبادلات کالا در حوزه فیزیکی فراهم کرده است؛ در این بازار به طور سنتی معاملات نقد، نسیه و سلف انجام می‌شود و به طور طبیعی حجم قابل توجهی کالا سالانه از این طریق معامله می شود. این ابزارها علاوه بر اینکه به نوعی تسهیل فروش می‌کنند، در برخی موارد کارکرد تأمین مالی هم دارند؛ مثلاً قراردادهای سلف هم ابزاری برای فروش است و هم تأمین مالی.

 برنامه راهبردی بورس کالا این است که علاوه بر تسهیل فروش، دیگر کارکردهای بورس را به فروشندگان بشناساند و در این راستا به توسعه ابزارهای تأمین مالی مانند اوراق سلف موازی استاندارد، گواهی سپرده کالایی، و ابزارهای پوشش ریسک قیمت از جمله قراردادهای آتی پرداخته و خواهد پرداخت.

رینگ صادراتی محصولات بورس کالا مدتی است از رونق چندانی برخوردار نیست در حالی که می تواند ظرفیت های مهمی برای توسعه صادرات کالاهای غیر نفتی باشد، راهکارهای تقویت و توسعه این بازار چیست؟

یکی از مهمترین اقداماتی که در رینگ صادراتی مد نظر بورس کالاست فراهم آوردن امکان تسویه ارزی معاملات می باشد. علاوه براین، بورس کالا برنامه هایی برای شناساندن محصولات تولیدی در داخل کشور به فعالان بازارهای خارجی در قالب برنامه هایی مانند آنچه در بورس فلزات لندن تحت عنوان  lme week برگزار می شود دارد که این موضوع نیازمند مشارکت و همکاری تولیدکنندگان است. کشور ما علی رغم ظرفیت بالای تولیدی که در برخی از کالاها  دارد متاسفانه نقشی در قیمت‌گذاری کالاها در سطح جهانی و حتی منطقه ای ندارد و این امر تنها از طریق مکانیسم بورس میسر است.

شائبه خروج محصولات پتروشیمی همچنان در بازار وجود دارد عواقب ناشی از چنین تصمیمی چه مواردی می تواند باشد؟

بورس کالای ایران همواه تلاش کرده است که یک ساختار رقابتی را برای کشف قیمت عادلانه تمامی کالاهای عرضه شده در بورس کالای ایران از جمله محصولات پتروشیمی داشته باشد و در این زمینه هم توفیق هایی کسب کرده است. تلاش همه ما باید در این راستا باشد تا مکانیسم بازار تقویت شود تا از این طریق ناکارآمدی های موجود در اقتصاد رفع شود. هرگونه تلاشی برای خروج محصولاتی از این دست از بورس کالا یک عقب گرد تاریخی در زمینه تعمیق بازار شفاف و عادلانه است و بدون تردید با توجه به سیاست‌های کلان اقتصادی کشور این امر در دستور کار نخواهد بود.

 حضور سرمایه گذاران خارجی در بورس کالای ایران در دوره جدید آغاز شده یا خیر؟

البته با توجه به اینکه بورس کالای ایران حلقه واسط بازار سرمایه با بخش واقعی اقتصاد ماست، به طور طبیعی اتفاقات بخش واقعی اقتصاد در این بورس ملموس خواهد شد. اگرچه در دوره پس از برجام تغییراتی در سطح بازارهای مالی به دلیل ویژگی پیش بینی کنندگی این بازارها به وقوع پیوسته است ولی واقعیت این است که تا وقتی که این تغییرات به بخش واقعی اقتصاد ما برسد و در آن تحولی ایجاد کند زمان خواهد برد؛ اگرچه این تغییرات آغاز شده است؛ لذا پیش بینی می شود با آغاز تحول در بخش واقعی اقتصاد در دوره پسابرجام، بورس کالای ایران نیز در این زمینه تأثیرات بیشتری خواهد پذیرفت.

شما اعتقاد زیادی به موضوع اوراق بهادارسازی معاملات در بورس کالا دارید، این موضوع در چه مرحله ای است و چه اثراتی بر تامین مالی تولیدکنندگان دارد؟

ما در حوزه‌های مختلف در بورس کالای ایران بر روی این موضوع در حال کار هستیم. در وهله اول گسترش تأمین مالی با استفاده از ابزار سلف موازی استاندارد، که با جدیت در حال پیگیر است و موارد متعددی از انتشار طی مدت زمان کوتاهی بر روی کالاهایی از جمله پی وی سی ، سیمان، اوره، فولاد، مس و.. منتشر شده یا در دست انتشار است. همچنین تلاش زیادی در راستای تعمیق بازار گواهی سپرده کالایی شده است که از آن جمله، پذیرش انبارهای متعدد در سطح کشور برای محصولات کشاورزی است و در حوزه محصولات دیگر نیز اقداماتی در حال انجام است. ابزار دیگری که در دست پیگیری است توسعه صندوق های کالایی در بورس کالای ایران است که مراحل نهایی تأیید آن در هیأت مدیره سازمان بورس در حال پیگیری است. همچنین پیگیر راه‌اندازی گواهی سرمایه گذاری خودرو برای تأمین مالی صنعت خودرو هستیم که مراحل تصویب دستورالعمل را در سازمان بورس می گذراند. همچنین تلاش هایی نیز در راستای راه‌اندازی قراردادهای آتی جدید روی دارایی های پایه دیگری غیر از طلا در جریان است که در آینده نزدیک اطلاع رسانی خواهد شد.

 چرا از همه ظرفیت های تامین مالی تولید استفاده نمی شود (به خصوص در سال های اخیر که اقتصاد کشور با شرایط رکودی مواجه بود) چه پیشنهاداتی در راستای خروج از رکود با استفاده از ظرفیت های بورس کالا ارائه شده است؟

مهمترین ابزار بورس کالا برای تأمین مالی بخش تولید راه‌اندازی اوراق سلف موازی استاندارد است که تاکنون نیز توفیق های خوبی داشته است. علاوه بر این، گواهی سپرده کالایی می تواند کمک خوبی برای فرایند تامین مالی بنگاه ها باشد و بورس کالا در این زمینه در حال فعالیت است. ما در بورس کالای ایران ابزارهای مناسبی برای تأمین مالی در بازار فیزیکی هم داریم که مهمترین آن ها معاملات سلف می باشد که از گذشته مورد استفاده بوده است.